Hành trình siêu đô thị

Việc sáp nhập Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) và Bình Dương (cũ) vào TP HCM là cơ hội vàng để tạo ra một siêu đô thị với sức mạnh tổng hợp vượt trội.

Kiềng ba chân cho siêu đô thị kinh tế

Việc hợp nhất này tạo ra một thực thể kinh tế quy mô lớn với dân số khoảng 14 triệu người và GRDP gần 3 triệu tỉ đồng. Quy mô này mang lại lợi thế về thị trường nội địa, nguồn lao động dồi dào và đặc biệt là nguồn lực tài chính mạnh mẽ để đầu tư vào hạ tầng và các chính sách phát triển đột phá.

Lợi thế vượt trội của TP HCM mới nằm ở khả năng tích hợp 3 trụ cột kinh tế cốt lõi đã tồn tại và liên kết chặt chẽ từ lâu – tạm gọi là mô hình “Tam giác vàng”: Tài chính và dịch vụ cao cấp của TP HCM (cũ), sản xuất công nghiệp của Bình Dương (cũ) và logistics và cảng biển của Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ).

Việc hợp nhất này chính thức hóa và tối ưu hóa chuỗi giá trị khép kín: “Sản xuất (Bình Dương (cũ)) -> Logistics (Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ)) -> Tài chính và dịch vụ (TP HCM (cũ))”. Các dịch vụ tài chính như tài chính thương mại, bảo hiểm và thanh toán số sẽ hỗ trợ toàn bộ chuỗi cung ứng, từ sản xuất tại Bình Dương đến xuất khẩu qua cảng Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ), tạo nên một cụm kinh tế tự cường và hiệu quả cao, nâng cao năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Nền tảng tài nguyên và nhân lực vững chắc góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp đáng quý cần được khai thác hiệu quả, hợp lý ở TP HCM mới. Muốn vậy, trước hết chúng ta không thể chủ quan trước các thách thức tiềm ẩn trên chặng đường chuyển đổi.

Đó là việc sáp nhập một khu vực lớn gây áp lực khổng lồ lên bộ máy hành chính, có thể dẫn đến kém hiệu quả, dư thừa cán bộ và phân bổ nguồn lực không đồng đều, gây mất cân bằng phát triển. Việc chậm trễ thực thi các dự án kết nối liên vùng có thể gây quá tải hạ tầng giao thông và dịch vụ công, cản trở hoạt động của chuỗi giá trị kinh tế. Mặc dù có chỉ số sẵn sàng công nghệ cao, Việt Nam vẫn đối mặt với 2 thách thức lớn là thiếu hụt nhân lực chất lượng cao và hành lang pháp lý chưa hoàn thiện, có thể gây rủi ro cho nhà đầu tư.

TP HCM hiện đang xếp hạng 88 trên bản đồ trung tâm tài chính toàn cầu, sau các đối thủ trong khu vực như Singapore (hạng 8), Kuala Lumpur (hạng 54) và Jakarta (hạng 84). Để cải thiện vị trí này, thành phố cần học hỏi kinh nghiệm từ Singapore và Hồng Kông (Trung Quốc), tập trung vào việc xây dựng hệ thống pháp lý minh bạch, cùng với các chính sách ưu đãi về thuế và thu hút nhân tài.

Các giải pháp đột phá

Để hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược, TP HCM mới cần triển khai một lộ trình đa tầng, tập trung vào các giải pháp đột phá.

Không nên chỉ đơn thuần là sáp nhập hành chính, mà cần áp dụng một mô hình quản trị vùng đặc thù, học hỏi từ các mô hình siêu đô thị quốc tế. TP HCM nên thành lập một Ban Quản lý Vùng kinh tế trọng điểm, với quyền hạn và cơ chế phối hợp liên ngành, liên địa phương mạnh mẽ. Đặc biệt, khu vực trung tâm tài chính cần có một cơ chế quản lý riêng, tương tự như Khu Tài chính Quốc tế Dubai (DIFC), được điều chỉnh bởi các luật riêng và hệ thống tư pháp độc lập, bảo đảm tính minh bạch và hấp dẫn cho các nhà đầu tư quốc tế.

Đầu tư chiến lược vào các trục giao thông kết nối 3 trung tâm kinh tế là yếu tố sống còn để tối ưu hóa chuỗi logistics từ Bình Dương đến cảng Cái Mép. Cần hoàn thiện hạ tầng số, xây dựng một nền tảng dữ liệu chung, an toàn và minh bạch để hỗ trợ các hoạt động tài chính, thương mại và logistics trong nền kinh tế số.

Cần có chính sách thu hút nhân tài đột phá và “vượt khung”. Các chính sách này nên học hỏi kinh nghiệm của Singapore với các loại visa linh hoạt như Employment Pass (EP) và Personalized Employment Pass (PEP). Đồng thời, cần đề xuất các gói ưu đãi thuế thu nhập cá nhân đặc biệt cho các chuyên gia nước ngoài và người Việt Nam hồi hương. Về thu hút đầu tư, TP HCM cần áp dụng các chính sách ưu đãi thuế vượt trội (miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn thuế cổ tức) và thủ tục hành chính “một cửa” cho các dự án FDI và Fintech tiềm năng.

Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho Fintech là ưu tiên hàng đầu. Việc mở rộng và triển khai một cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (Regulatory Sandbox) linh hoạt, có khả năng thử nghiệm liên ngành và xuyên biên giới, học hỏi từ mô hình của Hồng Kông (Trung Quốc), sẽ cho phép các doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm mới một cách an toàn, giảm thiểu rủi ro pháp lý và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. 

Xem bài gốc ở đây