Bảo đảm quyền lợi cho người lao động

 Nhiều ý kiến từ tổ chức Công đoàn cho rằng Luật Việc làm (sửa đổi) cần quy định linh hoạt điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp và siết chặt trách nhiệm của doanh nghiệp để bảo đảm quyền lợi của người lao động

Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) – dự kiến trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 9, khai mạc ngày 5-5 – đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp quan trọng từ Tổng LĐLĐ Việt Nam. Trong đó, trọng tâm là các quy định về điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN) và trách nhiệm của doanh nghiệp (DN) – vốn tiềm ẩn nhiều bất cập, có thể khiến người lao động (NLĐ) dù đóng BHXH đầy đủ vẫn mất quyền lợi khi thất nghiệp.

Nhiều vướng mắc trong thực tế

Bà Bùi Thị Thỏa, đại diện Ban Chính sách pháp luật và Quan hệ lao động – Tổng LĐLĐ Việt Nam, cho biết trong dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), điều 43 quy định các điều kiện để NLĐ đang đóng bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) được hưởng trợ cấp. Trong đó, đáng chú ý là điều kiện đã nộp đủ hồ sơ hưởng TCTN trong thời hạn 3 tháng kể từ ngày chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ), hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc.

Theo bà Thỏa, 3 tháng không phải là thời gian ngắn nhưng thực tế, nhiều NLĐ đã không đáp ứng được điều kiện này, nhất là khi người sử dụng lao động có khúc mắc với NLĐ nên cố tình không chốt hoặc chậm chốt sổ BHXH. Trường hợp chủ sử dụng lao động bỏ trốn, thủ tục xác định việc này cũng mất rất nhiều thời gian.

“Vì vậy, tôi cho rằng không nên quy định cứng 3 tháng cho tất cả trường hợp, mà cần tính đến các trường hợp khác mang tính đặc thù hoặc do lỗi của người sử dụng lao động, tránh tình trạng NLĐ dù tham gia BHTN nhưng khi thất nghiệp không được hưởng quyền lợi” – bà Thỏa kiến nghị.

Cũng liên quan điều kiện hưởng TCTN, ông Nguyễn Trung Ngạn, Trưởng Ban Nghiệp vụ LĐLĐ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, cho biết khoản 1, điều 43 dự thảo luật đề cập các trường hợp NLĐ chấm dứt HĐLĐ, hợp đồng làm việc hoặc chấm dứt làm việc theo quy định của pháp luật. Song theo ông, nội dung “chấm dứt làm việc” chưa được thể hiện rõ.

Ông Ngạn dẫn chứng thời gian qua, có trường hợp NLĐ khởi kiện DN ra tòa do đơn phương chấm dứt HĐLĐ trái luật. NLĐ dù thắng kiện, được chốt sổ BHXH song quá trình thi hành án gần 3 tháng mới xong. Khi NLĐ nộp hồ sơ hưởng BHTN thì được yêu cầu phải nộp văn bản chấm dứt HĐLĐ của công ty, chứ không căn cứ vào bản án của tòa án. Thực tế, về mặt pháp lý, bản án của tòa án có giá trị pháp lý cao hơn quyết định của công ty.

Do đó, ông Ngạn đề xuất sửa khoản 1 điều 43 theo hướng: Chấm dứt HĐLĐ, hợp đồng làm việc, chấm dứt làm việc theo bản án có hiệu lực của tòa án hoặc theo quyết định giải quyết khiếu nại cuối cùng có hiệu lực theo quy định của pháp luật.

Tăng chế tài

Để bảo vệ quyền lợi NLĐ, dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) đã bổ sung một số biện pháp chế tài đối với hành vi chậm đóng, trốn đóng BHTN.

Cụ thể, khoản 7 điều 38 dự thảo luật nêu rõ việc xử lý hành vi chậm đóng, trốn đóng BHTN được thực hiện theo quy định của Luật BHXH. Trường hợp người sử dụng lao động không đóng đủ BHTN cho NLĐ thì phải trả khoản tiền tương ứng với các chế độ BHTN mà họ được hưởng theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, trong thực tế, không ít DN dù tham gia đầy đủ BHTN song NLĐ vẫn khó hưởng TCTN. Ông Vũ Ngọc Hà, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật – LĐLĐ tỉnh Đồng Nai, thông tin nhiều DN khi chấm dứt HĐLĐ với NLĐ vẫn nhưng chưa chốt sổ BHXH. Có DN khi chốt sổ BHXH thì gặp vướng mắc nên gần hết hoặc hết thời hạn 3 tháng, NLĐ vẫn chưa được chốt sổ để làm thủ tục đăng ký thất nghiệp, dẫn đến không được hưởng TCTN.

Theo ông Hà, Trung tâm Tư vấn pháp luật đã phải có văn bản cảnh báo một số DN nếu không chốt sổ BHXH kịp thời cho NLĐ thì sẽ bị kiện ra tòa, phải bồi thường một khoản tiền tương đương mức TCTN mà họ được hưởng. “Tuy nhiên, cách này chưa bao quát hết các trường hợp. Do đó, dự thảo cần bổ sung rõ quy định trách nhiệm bồi thường của DN nếu không làm đầy đủ, kịp thời các giấy tờ, thủ tục để NLĐ đăng ký và hưởng TCTN” – ông kiến nghị.

Theo ông Phạm Văn Hiền, Phó Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật – LĐLĐ TP HCM, thời gian qua, rất nhiều NLĐ là “nạn nhân” của tình trạng DN nợ BHXH, đặc biệt là trường hợp “vắng chủ”, “chủ bỏ trốn”. Việc xử lý các trường hợp này rất phức tạp. Nhiều vụ việc, tổ chức Công đoàn phải đeo bám hàng năm trời để hỗ trợ NLĐ khởi kiện DN ra tòa. NLĐ sau đó dù thắng kiện nhưng vẫn “trắng tay”, không được hưởng các quyền lợi, trong đó có BHTN.

Do đó, ông Hiền cho rằng cần bổ sung quy định theo hướng NLĐ đóng đến thời điểm nào thì được tạo điều kiện hưởng TCTN thời gian đó, đồng thời được tham gia học nghề. Ngoài ra, có thể nghiên cứu sử dụng quỹ BHTN để hỗ trợ giải quyết chế độ cho NLĐ trong các trường hợp này; sau khi xử lý xong vụ việc khởi kiện sẽ thu hồi tiền nợ của người sử dụng lao động bù vào.

“NLĐ không vi phạm về đóng BHXH, hằng tháng đều bị DN trừ vào tiền lương nhưng vì lỗi của DN mà họ không được thụ hưởng quyền lợi là không thỏa đáng” – ông Hiền nhìn nhận. 

Xem bài gốc ở đây